Vrouwen "stierven jong en gezond": De "Janes" of de eindeloze strijd van Amerikaanse vrouwen voor het recht op abortus

"Ik was er kapot van", herinnert de 80-jarige Abby Pariser zich vanuit haar huis in Huntington, een welvarende buitenwijk van New York City. "Ik was woedend dat ze dit vrouwen aandeden."

Net als tientallen andere Amerikaanse vrouwen die inmiddels met pensioen zijn, wijdde mevrouw Pariser haar leven meer dan 50 jaar geleden aan de verdediging van reproductieve rechten, in een tijd waarin abortus illegaal was in de Verenigde Staten.

Het was Chicago, eind jaren zestig. Studenten, moeders en jonge professionals, deze 'gewone vrouwen' – zoals ze zichzelf graag noemen – noemden zichzelf 'Jane' en hielpen vrouwen bij het uitvoeren van clandestiene abortussen.

Dat was vóór de uitspraak van het Hooggerechtshof in de zaak Roe v. Wade in 1973, die Amerikaanse vrouwen een federaal recht garandeerde om hun zwangerschap te beëindigen . En lang vóór 24 juni 2022, toen het hooggerechtshof van het land die bescherming aan diggelen sloeg.

"Niemand had het zich kunnen voorstellen", zegt Sakinah Ahad Shannon, 77, ook een van de "Janes", die ook een van de duizenden vrouwen is die via hun diensten een abortus heeft ondergaan, haar stem schor van emotie. "Het was gewoon onvoorstelbaar dat dit in deze tijd kon gebeuren, dat we terug konden naar iets zo verwoestends."

Deze juridische ommezwaai, samen met een kort daarvoor uitgebrachte HBO-documentaire ("The Janes"), bracht hun eerdere verbintenis opnieuw onder de aandacht. Verschillende van hen zijn sindsdien blijven spreken en getuigen over de moeilijkheden waarmee vrouwen vóór de adoptie van Roe te maken kregen.

Maffia en taboe

Destijds was de toegang tot anticonceptiemiddelen zeer beperkt en was het idee van abortus compleet taboe, vertelde Laura Kaplan, een voormalig lid van de groep en schrijfster van een boek over het onderwerp, die in Woodstock woont, aan AFP.

Toch probeerden vrouwen, buiten hun gezichtsveld, op alle mogelijke manieren ongewenste zwangerschappen te voorkomen. Ze gaven gif of maakten gebruik van de diensten van geheime engelenmakers.

Corrupte artsen en maffiahandlangers beheersten deze bloeiende business en vroegen exorbitante prijzen. Ongeveer $500 voor een abortus, herinnert mevrouw Kaplan (77) zich, toen "een tweekamerappartement in Chicago voor $150 per maand werd verhuurd."

Naast de kosten werden sommige vrouwen seksueel misbruikt of vernederd door deze beoefenaars. Anderen overleefden het niet.

" In elke grote stad was er een afdeling in openbare ziekenhuizen voor vrouwen die leden aan de gevolgen van illegale abortussen ", zegt ze. "Vrouwen stierven daar, jong en gezond, met hun hele leven nog voor zich."

Geconfronteerd met deze "tragedie" werd het "Jane"-netwerk opgericht. Onder een codenaam en een anonieme hulplijn onderhandelden deze vrouwen over prijzen met betrouwbare professionals en begonnen vervolgens zelf abortussen uit te voeren, waarmee ze naar schatting 11.000 mensen hielpen een abortus te verkrijgen.

"Vrouwen betaalden $ 10, $ 50 of wat ze ook op zak hadden", aldus Kaplan.

"Zeg nee"

Maar in het voorjaar van 1972 werden zeven "Janes", waaronder Abby Pariser, gearresteerd tijdens een politie-inval. "Het was angstaanjagend", herinnert ze zich, terwijl ze de nacht in de cel beschrijft en de ongeloof van de agenten toen ze een ondergronds netwerk van uitsluitend vrouwen ontdekten.

Desondanks besloten de anderen door te gaan. "We wisten dat we elke dag meerdere misdaden pleegden", glimlacht Laura Kaplan uitdagend.

Zonder Roe v. Wade hadden ze allemaal hun leven in de gevangenis kunnen beëindigen. Een mogelijkheid die niet meer zo ver weg lijkt.

Sinds de federale abortusgarantie is ingetrokken, hebben meer dan 20 van de 50 staten abortus verboden of de toegang ertoe sterk beperkt. Hierdoor zijn veel vrouwen gedwongen om in een andere staat een abortus te laten plegen of illegaal een abortus te plegen.

En Donald Trump, die er prat op gaat een rol te spelen in de ommezwaai van het Hooggerechtshof door conservatieve rechters te benoemen, zou deze toegang verder kunnen beperken. Hij heeft ook een nieuwe aanval op de abortuspil gelanceerd.

"We waren erg naïef", zegt mevrouw Pariser vol zelfvertrouwen, wijzend op de radicalisering en groeiende politieke invloed van het anti-abortuskamp in de afgelopen decennia.

Dit zijn mensen die "dokters doodschoten in hun klinieken of op zondag in de kerk. Gekke mensen", snikt ze.

Desondanks hebben Amerikaanse vrouwen tegenwoordig toegang tot veel meer middelen dan oudere vrouwen en ze zijn vastbesloten om deze met moeite verworven rechten niet te verliezen, geloven deze voormalige 'Janes'.

Vrouwen "weigeren op te geven", zegt Sakinah Ahad Shannon. "Ze zeggen nee, net zoals wij 50 jaar geleden nee zeiden."